.

Ten noordoosten van Moskou schittert de Gouden Ring. Kloosters, kremlins en kathedralen, een ware schatkamer van oude Russische kunst en architectuur. De ring, het culturele hart van het land voordat Moskou die rol overnam, wordt omgeven door platteland met golvend koolzaad, lieflijke dorpen, rijkversierde houten huizen en romantisch-vervallen kerkjes.

Barbarij in Vladimir

Over de besneeuwde vlakte even buiten Vladimir galoppeert een horde Mongoolse plunderaars. Een gierende wind jaagt door de vlammen van een groepje in brand gestoken dorpen. De staalgrauwe winterlucht verandert langzaam in een bloedrode wolkendeken. Bij de stadsmuur van Vladimir voeren Mongoolse boogschutters een verbeten strijd met de Russische verdedigers. >>>

<<< Er gaat een rilling door het groepje toeschouwers, hoewel de sneeuw van piepschuim is en het gefluit van de wind uit een luidspreker boven het diorama komt. Het is zelfs aangenaam warm in het museum dat zich bovenin de Gouden Poort bevindt. Maar bij deze toeristen merk ik dat de Mongoolse barbarij nog altijd een gevoelige snaar in de Russische ziel weet te raken. >>>

Om de scènes van dood en verderf uit mijn systeem te spoelen besluit ik tot een wandeling naar de fraaiste kerk uit deze architectonische bloeiperiode. Het is de uit 1165 daterende Pokrova Bogomateri Kerk die ten zuiden van Vladimir eenzaam op een heuveltje aan de samenvloeiing van twee rivieren staat.

Het pad voert eerst door een berkenbosje waar felgekleurde papegaaien tussen de witte stammen op en neer lijken te vliegen. Het blijken hoofddoeken te zijn die door dorpsvrouwen aan lijnen tussen de bomen zijn gehangen. Het kleurige gefladder maakt m'n geest vrij van elke gedachte aan ijzige kou of brandende dorpen. >>>

Feest in Suzdal

<<< "Nergens kun je de schoonheid van het oude Rusland zo intens ervaren als hier," meent Yuri, een student uit de zuidelijke Oeral. En hoe zit het dan met de verwoestingen van de Mongolen? Yuri haalt de schouders op. "Kijk om je heen! Nadat we ze eruit gegooid hebben zijn we mooier gaan bouwen dan ooit!" Zijn penseel schiet zoekend over het canvas, waarop langzaam een Russisch sprookjeslandschap ontstaat. In het midden meandert de Kamenka door wolken van fluitekruid. Links en rechts van het riviertje verrijzen ontelbare gouden koepels, witte klokkentorens en kloosterkathedralen. Zeeën van geel klotsen tegen de zware weermuren die de kloosters omgeven. >>>

<<< Yuri wijst met zijn kwast naar de overkant van de Kamenka, waar een groepje jongens een versierde berkenboom draagt. "Die gaan vast Troitsa vieren. Zou ik naartoe gaan als ik jou was."

Afgaand op flarden accordeonmuziek weet ik een half uur later het feestterrein te vinden. De met linten en bloemen versierde berk staat inmiddels rechtop. Eromheen wordt wild gedanst door meisjes met wapperende vlechten en oude dametjes met wapperende parelkettingen. Op het hoofd dragen ze kransen van berkentwijgen, korenbloemen en seringen. Na een tijdje mogen de omstanders ook meedoen en wordt ik zonder plichtplegingen meegesleurd door een jonge vrouw met een baseballpet. In de kolkende massa vervagen felle klederdrachtkleuren, bloemengeuren, gejoel en wervelende accordeonklanken tot één explosie van levenslust. >>>

Russian Reality in Kibol

<<< Om te bewijzen dat Russen ook aardig kunnen zijn nodigt Vera me uit te komen logeren in de izba, die zij en haar man Oleg als vakantiehuis gebruiken. Daar kun je een paar dagen de ware "Russian reality" proeven, voegt ze er mysterieus aan toe. De izba van Vera en Oleg Popov blijkt een traditioneel boerenhuis te zijn, dat half verscholen achter manshoog gras in het dorpje Kibol ligt.

Het gehucht bestaat uit een tiental izba's rond een romantisch vervallen dorpskerk. De uivormige koepels van de kerk zijn vergaan tot draadskeletten vanwaaruit kraaien hun melancholisch gekras over de omgeving laten schallen. >>>

Het huis heeft waterpomp noch badkamer en Oleg, wasschaal onder de arm, gebaart me mee te komen naar de Kamenka die vlak langs het gehucht meandert. Hier, langs het water, viert de natuur zijn eigen wervelende Troitsa-feest. Op het oeverpad waden we door een blauwe regen van glinsterende libellenvleugels. Honderden minuscule kikkers springen vanuit het riet tegen onze benen omhoog. En als ik vanaf een kleine steiger Olegs schaal in de kraakheldere rivier dompel lijkt het water een levende vloeistof te worden, louter bestaand uit heen en weer schietende visjes. Het is de meest idyllische badkamer waar ik me ooit gewassen heb. "En?" vraagt Vera als ik weer terug ben in het huis, "hoe bevalt het wonen in de Russian Reality?" >>>

Een oorlogsveteraan in de bus

<<< De buspassagiers drukken hun neus tegen het raam om de majestueuze Wolga goed te bekijken. Een beer van een vent, die schuin tegenover ons, aan de andere zijde van het gangpad een dutje doet, snurkt echter onverstoorbaar door. Maar als ik Vera iets over de geschiedenis van de stad vraag schrikt hij wakker. Vanwege mijn Engels meent hij te begrijpen dat ik Amerikaan ben. En daar raakt hij zeer opgewonden over. Terwijl Vera hem met rustige stem probeert te bedaren maak ik uit zijn steeds agressievere gefoeter op dat hij in Afghanistan heeft gevochten. "Amerika korroeptsija!" schreeuwt hij me met gebalde vuist toe. De andere passagiers houden zich muisstil en kijken strak naar buiten, waarschijnlijk beseffend dat deze dolle grizzly geen partij voor hen is. Tenslotte staat de veteraan op en komt dreigend op me af. >>> <<< Vera staart wezenloos voor zich uit en fluistert met schorre stem : "Russian Reality". >>>

Lentesneeuw in Rostov

Een week later roei ik bij het stadje Rostov Velikij over een van Ruslands mooiste meren: het Ozero Nero. Ik heb tijdens mijn tocht langs de steden en kloostersvan de Gouden Ring al heel wat uivormige koepels de hemel in zien priemen, maar wat er nu uit het water voor me oprijst overtreft alles. De witte muren en het koepelwoud van Rostovs kremlin vormen een ensemble waar zelfs het meest extravagante Disneykasteel niet aan kan tippen. >>>

<<< Dikke witte vlokken komen gestaag uit de hemel gevallen. Tegen de muur van het klooster hebben zich al witte duintjes opgehoopt. Af en toe blaast er een windvlaag door de openstaande poort, waarbij het lijkt of het opperwezen door een berg donsveren niest. Een passerende oude vrouw plukt een stuk groot hoefblad en drukt het op haar hoofd om haar kapsel te beschermen. Voorover gebogen kuiert ze verder door de sneeuwjacht. Verantwoordelijk voor de winterse sfeer zijn de populieren op de meeroever. In de "explosieve" Russische lente produceren die een hoeveelheid vruchtpluis zoals ik nooit eerder heb gezien. >>>

De zondvloed in Tutayev

<<< Op aanraden van Vera bezoek ik tegen het eind van mijn verblijf de kleine stad Tutayev. In de Opstandings Kathedraal bevinden zich volgens haar de meest fantasievolle en ontroerende fresco's van de Gouden Ring. Je kunt hier uren doorbrengen, reizend door de wereld van het Oude Testament zoals die er uit zag volgens 17de eeuwse Russische schilders.

De reis begint bij een statige figuur die als een goddelijke wiskundige het universum ontwerpt binnen een soort kosmische zeepbellen. Tussen de bellen fladdert het leven in de vorm van kleurige vogels. Prachtig!

Het paradijs waarin Adam aandachtig naar de dieren luistert is een stralend witte ruimte met groene en donkerrode fontijnvormige bomen. Erboven welft zich een diepblauwe hemel als een goddelijk ooglid. Het moet voor de ongeletterde kerkganger volkomen duidelijk zijn geweest dat het een zware straf was om hieruit verbannen te worden. >>>

<<< In de volgende scène knielen Noach en zijn familie neer in de natte aarde, dankbaar omhoog kijkend naar een regenboog. Achter hen verlaten de dieren de ark over een loopplank. Ze lijken nog even gezellig na te praten. Het grappigst is een eenhoorn. Met een vrolijke grijns kijkt hij terug naar de Ark alsof hij wil zeggen: "zo'n leuk uitstapje moesten we vaker maken!" Het is de onverwoestbare levensvreugde die past bij de Russian reality. >>>